De grote boerderij die aan de Trekweg in Scheemda staat, is eigenlijk veel mooier te zien vanaf de Hogeweg. Maar het is vooral met een luchtfoto dat je de hele omtrek kunt zien en dat dan de historische context optimaal is.
De bewoning van de boerenplaats gaat al terug tot de 13e eeuw, de tijd dat ook de kruiskerk meteen links van het diep wordt gebouwd. We hebben het over het dorpje Eexta, waarvan de gemeente in 1964 vond dat de naam maar moest verdwijnen en het toen bij Scheemda is gevoegd. Jammer, vanuit de historie spreken we nog altijd over Scheemda en Eexta.

De boerderij heeft aan de middeleeuwse doorgaande weg gestaan van het voormalige dorp Scheemda naar Westerlee. Door vroegere overstromingen is die weg bijna geheel weggevaagd. Alleen de Buiteneexterweg is er nog van over en het kleine stukje tussen de Eexta pastorie en het kerkhof waar tot 1870 de kruiskerk heeft gestaan.
Heel vroeger gaat het vandaar verder in noordelijke richting, voor de boerderij langs, maar door de aanleg van het Trekdiep (1635) is de weg in tweeën gehakt. Het loze stukje voor de boerderij verdwijnt van lieverlee, maar er is in het begin nog wel een brug over het diep. Heel mooi is ook te zien hoe het Trekdiep vanuit Scheemda richting Zuidbroek gewoon rechtdoor heeft gelopen. Met de omlegging van het diep om Scheemda en de aanleg van het rijksweg in de jaren vijftig is dat vanaf de grond niet meer waarneembaar.

In de voorgevel zit een vierkant ornament met aan de bovenzijde van de lijst een leeuwenkop. Foto: Jan P. Koers, Scheemda.

Al in 1832 heeft er een grote Oldambtster boerderij gestaan en daaraan is, behalve het bouwen van een tweede schuur, nauwelijks iets veranderd (foto hierboven). Het gebintwerk is van vierkante balken in dekbalkverband en de schuine korbelen zijn aan de stijlen gespijkerd. Daaruit blijkt dat het na 1850 moet zijn gemaakt. In de brandmuur zit de ijzeren deur naar de korenzolder, maar ernaast zien we ook nog een dichtgemetselde deur (zie foto hieronder). Ik heb de boerderij voor het laatst in 2008 bekeken en zal het opnieuw moeten bekijken om er iets over te kunnen zeggen.

Foto: Jan P Koers, Scheemda, 2008.

Toch moet de boerderij na 1850 grotendeels zijn herbouwd, want het muurwerk rondom is overwegend uit het midden van de 19e eeuw. Hooguit de onderste helft van de zuidelijke zijgevel van de schuur heeft nog oudere grove handvormstenen. In de voorgevel zit een vierkant ornament met aan de bovenzijde van de lijst een leeuwenkop. De voorstelling in de lijst lijkt een florale te zijn, een vaas met bloemen, maar is in slechte staat. Dergelijke ornamenten komen voor in de periode 1860 – 1880.

In de tuin voor het voorhuis hebben eerder twee merkwaardige zandstenen consoles gestaan met een afbeelding van een gezicht. Foto: Jan P. Koers, Scheemda.

In de tuin voor het voorhuis hebben eerder twee merkwaardige zandstenen consoles gestaan met een afbeelding van een gezicht. Ze zijn uit de 17e of 18e eeuw en hebben mogelijk gediend als zij-ornamenten van een grote natuurstenen schouw in een van de voorlopers van de huidige boerderij. Hieraan kunnen we zien dat we te maken hebben met een, van oorsprong, rijke boerenfamilie.

Het gebintwerk is van vierkante balken in dekbalkverband en de schuine korbelen zijn aan de stijlen gespijkerd. Foto: Jan P. Koers, Scheemda.

De bewoners gaan terug tot Hero Hommes in 1621. Hij is kerkvoogd van Eexta geweest, een bemiddeld en invloedrijk man. Hij overlijdt in 1655 en is in de voormalige kruiskerk begraven. Van hem en zijn vrouw zijn twee kinderen bekend, Popko en Fossetta.

Als we de kaart goed bekijken zien we dat van de uiterste punt van de opstrek door de aanleg van het Trekdiep een driehoekig stuk grond wordt afgesneden. Vanuit het boerenbedrijf gezien is dat nu een waardeloos stukje land, want om er te komen moet te flink omrijden en twee bruggen passeren.

En zo is het perceel gebruikt om er een groot voornaam huis te bouwen die bekend staat als Huize Vredenhoven. Vrijwel zeker heeft Hero Hommes daar gewoond als rentenier. Blijkens het muuranker is het gebouwd in 1640 en in erft Fossetta het na de dood van haar ouders. Maar omdat ze elders woont, verkoopt ze Vredenhoven in 1670 aan Frederik Sibinga en Alleta Gronders.

Momenteel is de karakteristieke boerderij aan de overzijde van het water erg in verval. Het zou jammer zijn wanneer de boerderij op deze plek op termijn zou verdwijnen.